Tự do và hạnh phúc. Con người không được tạo dựng để làm nô lệ nhưng để làm chủ thọ tạo - Tình yêu không chiếm hữu mà có, không mua mà được. Có tình yêu đích thực, và thế là có tình yêu, hạnh phúc đích thực chỉ do những người tự do hiến dâng sở hữu cái tôi để trao tặng chính mình cho nhau. Chúng ta không có khả năng yêu thương thường là vì chúng ta thiếu tin tưởng và hy vọng.

     Tự do còn có nghĩa là bằng lòng với những gì chúng ta không chọn lựa, bằng lòng với những giới hạn cá nhân, yếu đuối, bất lực, hoàn cảnh này hoàn cảnh kia mà cuộc sống áp đặt trên chúng ta. Từ đó, chúng ta tập chấp nhận cách thanh thản và sẵn sàng.

     Chúng ta sẽ không đón nhận ân sủng Thiên Chúa để thay đổi trừ phi chúng ta ước muốn thay đổi, nhưng để đón nhận ân sủng biến đổi chúng ta, chúng ta phải đón nhận chính mình - chấp nhận chính mình như con người mình. Khi nhìn chính mình với cái nhìn của Thiên Chúa, chúng ta cảm nghiệm được tự do lớn lao. Điều đó có thể được gọi là tự do kép trở thành tội nhân và trở nên những vị thánh. Tự do trở thành tội nhân không có nghĩa là chúng ta tự do phạm tội mà không lo lắng về hậu quả - đó không phải là tự do mà là thiếu trách nhiệm. Thiên Chúa có thể biến chúng ta, dù là tội nhân thành các thánh: Ân sủng của Người có thể thực hiện ngay cả phép lạ đó và chúng ta có thể có một niềm tin vô bờ bến vào sức mạnh tình yêu của Người.

     Chúng ta không thể thay đổi cuộc sống của mình một cách hiệu quả trừ khi chúng ta bắt đầu bằng cách chấp nhận chúng ta, đón nhận chúng hoàn toàn và vì thế, bằng lòng với mọi sự kiện bên ngoài mà chúng ta phải đối mặt.

    Chúng ta cần học cách tha thứ cho người khác khi họ làm chúng ta đau khổ hay thất vọng và thậm chí học cả cách chấp nhận những rắc rối họ gây ra cho chúng ta như những ân sủng và phúc lành. Thái độ này không bộc phát cũng không tự nhiên mà có, nhưng đó là thái độ duy nhất, qua đó, chúng ta với đạt được sự bình an và tự do nội tâm.

      Một trong những điều kiện thiết yếu của tự do nội tâm là khả năng sống trong giây phút hiện tại. Chúng ta không thể kiểm soát được quá khứ. Hành động tự do duy nhất mà chúng ta có thể làm là chấp nhận nó đúng như nó là và tin tưởng giao phó vào tay Thiên Chúa. Việc phóng chiếu những nỗi lo sợ của mình vào tương lai khiến chúng ta không sống trong giây phút hiện tại để giải quyết những gì lẽ ra chúng ta phải làm.

     Các nhân đức đối thần giúp chúng ta tìm thấy sự thỏa mãn tối đa của những nhu cầu này trong Thiên Chúa. Đức tin giúp chúng ta đạt đến chân lý, đức cậy làm chúng ta có thể tìm thấy sự đảm bảo cũng như căn tính nơi Thiên Chúa; đức mến giúp chúng ta sống hiệp thông tình yêu với Thiên Chúa và tha nhân.

II. Bình luận và nhận định.

1. Điểm hay và đóng góp của sách.

   Cuốn sách này nói đến chủ đề nền tảng của đời sống Kitô giáo: Tự do nội tâm. Mục đích của nó thật rõ ràng. Mọi Kitô hữu cần khám phá ra rằng ngay trong những hoàn cảnh bên ngoài bất ưng nhất, bên trong chúng ta vẫn có một khoảng trống tự do mà không ai có thể lấy đi, bởi Thiên Chúa là nguồn mạch và là bảo chứng của tự do đó. Không có khám phá này, chúng ta sẽ luôn bị giới hạn cách nào đó và sẽ không bao giờ nếm hưởng được hạnh phúc đích thực. Nhưng nếu chúng ta học cách để cho khoảng không tự do này mở ra, thì dù cho bao điều làm chúng ta đau khổ, vẫn không gì thực sự có thể đàn áp hay nghiền nát chúng ta. Được viết với một văn phong giản dị, tập sách này nhằm đến việc giải thoát tâm hồn và lý trí hầu có thể sống cho sự tự do đích thực mà Thiên Chúa mời gọi mỗi người chúng ta.

2. Giới hạn

    Đức tin, đức cậy, đức mến đều ảnh hưởng trên tự do của mỗi chúng ta. Cuốn sách đã đưa ba nhân đức đối thần xuyên suất toàn bộ cuốn sách. Tuy nhiên, phần Ⅲ và Ⅳ, phân tích rõ ràng 3 nhân đức này và giá trị của nó khiến cho phần I và II khi nói đến và đối chiếu với 3 nhân đức lại bị trùng lặp.

3. Giới thiệu một vài câu đặc sắc.

-      Bình an đích thực sẽ chỉ đến khi mỗi cá nhân tìm thấy bình an trong chính mình.

-      Tin tưởng ai cũng là một cách yêu mến người đó.

-      Ngừng tiến tới có nghĩa là ngừng sống. Bất cứ ai không muốn trở nên thánh thiện, sẽ không bao giờ thánh thiện.

-      Thánh Gioan Thánh Giá “Nơi đâu không có tình yêu, hãy gieo rắc tình yêu và bạn sẽ gặt hái tình yêu”.

-       Tâm hồn lo lắng về ngày mai không thể mở ra đón nhận ân sủng của giây phút hiện tại

 (Chủng sinh Giuse Trần Văn Lập)